Wilde planten: Berenklauw

(Heracleum Sphondylium) 

door Jo van Rooij 

De berenklauw is een grote forse plant die zijn naam deels dankt aan de vorm van zijn blad dat de vorm heeft van de afdruk die een berenpoot achterlaat. De geslachtsnaam Heracleum is afgeleid van de Griekse held Heracles. Ook is er in Griekenland een stad die Heracleum heet. Heracles zou de eerste geweest zijn die ontdekte dat de plant medicinale eigenschappen heeft. Momenteel wordt dit kruid buiten de Scandinavische landen bijna niet meer gebruikt. Vroeger werd de plant geplukt als voer voor de konijnen (die het graag eten) en naar het schijnt bestaat er in Siberië en Polen een gerecht dat borstzcz heet en wordt gemaakt van de berenklauw. Het schijnt een soort biersoep te zijn die bereid wordt door het blad en de zaden te laten koken en daarna te laten gisten. Naast de gewone berenklauw kennen we nog een veel grotere variant. De reuzenberenklauw. Deze kan wel vier meter hoog worden en een stengel hebben van maar liefst 10 cm. Ø. Deze plant wordt vaak als sierplant gebruikt maar komt de laatste jaren steeds meer verwilderd voor. De berenklauw behoort tot de familie van de peen en is een van de meest voorkomende schermbloemige.

De witte bloemen staan in schermen van 15 tot 30 stralen en hebben bloemenschermen van wel 20 cm. Ø. De bladeren zijn drie- tot vierdelig samengesteld. Het is een overblijvende plant met een vertakte wortelstok. De stengel is gegroefd en dicht behaard. De plant heeft een onaangename geur maar de bloemen geuren heerlijk zoet en zijn een gedekte tafel voor allerlei insecten die dan ook veelvuldig aan- en afvlie­gen om honing en stuifmeel te halen. 

De standplaats

Deze vrij algemeen voorkomende gracieuze en kruidige plant kan men op vele plaatsen vinden, vooral op vochtig braakliggend land, in moerasachtig gebied, op bergen en aan slootkanten. Vooral treffen wij hem aan in graslanden, zeker als deze royaal met drijfmest worden bewerkt. Maar ook in lichte bossen tussen onkruidgezelschappen, langs dijken en langs wegen is het een veel voorkomende soort. De plant is stikstofminnend. 

De hoogte

Eind maart of begin april, naar gelang het weer is, komt de plant tevoorschijn. De dikke opgezwollen en in elkaar gevouwen stengels en bladeren banen zich een weg naar de oppervlakte. De berenklauw groeit bijzonder snel en het duurt dan ook niet lang of hij vertoont zich in zijn fiere gracieuze verschijning en hoe geschikter de groeiplaats, hoe groter de plant wordt. De grootte varieert van 30 cm. tot 1.50 mtr. De grotere soort kan wel wel 4 mtr. hoog worden, waarbij de bloemschermen een doorsnee van wel 60 cm. kunnen bereiken. 

De bloeitijd

De berenklauw bloeit met zijn lichtgroene of rozig getinte bloemen van eind mei/begin juni tot laat in de herfst. 

Wat te voeren?

Van de berenklauw kan men aan de vogels het zaad maar ook het blad voeren. Niet alle vogels, m.n. de kleinere parkieten, zitten op deze zaden of bladeren van de berenklauw te wachten, maar een heleboel grote parkieten, zoals Rosella's, Bergen, Konings en Roodvleugels willen er best van eten als ze de plant een beetje hebben leren kennen. Om ze in de volière te brengen kun men de bloemsteel afsnijden en hem in een emmer met vochtig zand zetten of in een fles met water en u zult zien dat er toch verschillende vogelsoorten van gaan eten. 

Werkzame bestanddelen

De berenklauw bevat etherische oliën en fumocumarine waar diverse geneeskrachtige werkingen aan zijn toegeschreven, zoals bloeddruk verlagend en zinnen prikkelend. Zowel de wortel als de bladeren en de vruchten worden gekookt en het vocht dient dan als medicijn tegen diarree, ingewandswormen en allerlei verstoppingen in de darmen. Wel is het raadzaam om de plant niet te plukken als hij in de zon staat.en als men hem heeft aangeraakt met handen of armen moet men uit de zon blijven. Anders kunnen er lelijke huidontstekingen op uw handen of armen ontstaan, als gevolg van het gehalte aan