Vogelvriendelijk vogels houden en kweken (1) 

door Paul van der Vliet 

Er wordt vaak gezegd dat vogels kweken moeilijk is. Mijn mening is dat het gezond houden van vogels nog veelmoeilijker is! 

M.i. moeten we naar een meer vriendelijke manier van kweken. Minder medicijnen dus en zeker geen antibiotica, waar nog steeds te pas en te onpas gebruik van wordt gemaakt. Alle medicijnen zijn gif. Dat gif mag alleen maar gebruikt worden voor het zieke individu en nooit voor gezonde vogels. Het is bekend dat er vogelkwekers zijn die nagenoeg het hele kweekseizoen antibiotica aan hun vogels verstrekken teneinde maar zoveel mogelijk vogels op stok te krijgen. Zoveel te meer komt er in het laatje. Koopt u vogels bij dit soort lieden, dan wordt het vaak huilen. 

Om uw vogels gezond te houden is het wenselijk een zo breed mogelijk scala van zaden aan te bieden. We moeten hier onderscheid maken: er zijn oliehoudende zaden en zetmeelhoudende zaden. Let bij het verstrekken op het seizoen. 

Kweekseizoen - ruitijd - rusttijd.

In de aanloop naar het kweekseizoen en in het kweekseizoen zelf geef ik minder oliehoudende zaden dan in de rusttijd (winterperiode). Oliehoudende zaden bevatten veel vetten en vetten hebben meer tijd nodig in maag en darmen om afgebroken te worden. Het zijn goede energieleveranciers in koude periodes. Oliehoudend zaad is een smakelijk zaad voor de vogels. Ze eten het graag. Wel ligt het gevaar van vet worden op de loer en vette vogels geven vaak een slechte eierproductie. Als uw vogels buiten zijn gehuisvest is het geen ramp, zij kunnen dat teveel aan vet er weer gemakkelijk afvliegen. Zitten ze binnen, geef ze dan 1 a 2 keer per week een schijfje komkommer. U vangt dan twee vliegen in één klap. Bij de verbranding van het voedsel ontstaan allerlei schadelijke (afval-)stoffen die door het bloed naar de uitscheidingsorganen (nieren) worden vervoerd en vervolgens het lichaam verlaten. Komkommer is een zeer goed middel om het lichaam te reinigen. Zouden deze schadelijke stoffen lange tijd in het vogellichaam opgeslagen blijven, dan is de kans groot dat de vogel zichzelf vergiftigt of ziek wordt. 

Een van de oorzaken van het te vroeg doodgaan van uw vogels heeft naar mijn mening te maken met het frequent geven van (te veel) antibiotica. Ik heb de indruk dat putters bijvoorbeeld vier tot zes jaar oud kunnen worden (uitzonderingen daargelaten) en dat er nog goede kweekresultaten mee behaald kunnen worden. Ik heb diverse malen waargenomen dat putters van vijf jaar oud drie broedrondes deden om vervolgens in de rui of rustperiode af te haken. Het lijkt erop dat een vogel instinctief aanvoelt dat zijn einde nadert en dat hij dan nog alles geeft om zijn soort in stand te houden.

Appelazijn is een goed middel om uw vogels gezond te houden. Dosering: ongeveer twee eetlepels / liter water zodat de zuurgraad (PH) 5 is. U kunt dit meten door een PH-meter (die in elk tuincentrum te koop is) in het water van uw vijver te dompelen. Appelazijn heeft een goede antibacteriële werking door zijn zuurgehalte. Het bevat kalium, natrium, calcium, fosfor, ijzer, koper, zink, ascorbinezuur (Vit. C), riboflavine (Vit. B2), nicotinezuur (Vit. B5), tannine (looizuur) en plantaardig eiwit (weerstand verhogend). M.i. een uitstekend natuurproduct. Als u een PH-waarde van 5 aanhoudt krijgen de gevreesde megabacteriën, waarvan jaarlijks nog vele vogels slachtoffer worden, geen kans. 

Molkosan (melkwei) heeft een gunstige werking op gal en lever. Het is een product met een sterk zuiverende werking en zowel in- als uitwendig toepasbaar. Het middel verbetert de spijsvertering, reguleert de stofwisseling en werkt desinfecterend. Dosering: 1 a 2 eetlepels/liter water. Denkt u even aan de PH-waarde van 5. Een prima natuurproduct dat ik ook regelmatig gebruik. 

Een ander goed product dat ik zelf zeer regelmatig in het drink-badwater doe is citroenzuurpoeder. Het is een hulpstof/voedingszuur. Gedurende vijf dagen/week 1 gram/liter water gebruiken. Citroenzuurpoeder E330 is een wit poedervormig product dat valt onder additieven (toevoegingmiddelen). Het is een natuurlijk zuur dat bereid wordt door vergisting van melasse (afgewerkte stroop) met bepaalde stammen van schimmels. Ook wordt het wel verkregen door extractie van ananas en citroen. Het wordt gebruikt als anti-oxydant en als smaakstof vooral in vleesproducten en levensmiddelen. Als antioxidant wordt aanbevolen 0,2 -0,5 gram per kg. Vooral vogelliefhebbers die grote hoeveelheden eivoer aanmaken en dat vervolgens voor langere tijd in de diepvries bewaren, is dit mogelijkerwijs een goed additief. 

Bovengenoemde middelen zijn alle drie natuurproducten maar pas op voor overdosering. Een te lage PH-waarde kan het maag- en darmslijmvlies beschadigen zodat ongewenste bacteriën de kans krijgen om binnen te dringen. Middelen op natuurbasis kunnen langdurig gebruikt worden zonder enige schade aan te richten. Het is niet onverstandig om regelmatig van product te wisselen. Zorg voor variatie. 

U zult zich afvragen waarom de vogels al deze zure producten moeten gebruiken.

Dit is de beste manier om de vogels goed in balans te houden. Is die balans in evenwicht dan zijn er ook geen problemen met de vogels. In de natuur waar de vogels van onkruidzaden (wilde planten) moeten leven, is het een gegeven dat in bijna al deze planten diverse werkzame stoffen zitten zoals bitterstoffen welke een aanzienlijke hoeveelheid etherische oliën bevatten. Verder bevatten planten: alkaloïden, flavonoïden, looistoffen, kiezelzuren enz. Vaak is het een combinatie van stoffen. In de handel zijn diverse middelen/onkruid- zaden te koop. Een goed middel bijvoorbeeld is Megabactol. Het is een vloeistof met natuurlijke essentiële oliën: lookolie, levertraanolie, tarwekiemolie, zonnebloemolie en lecithine. Gebruik 3 ml per 250 gram eivoer. Megabactin zorgt voor het evenwicht in de darmen van uw vogel. Het regelt de transit, geeft de mest natuurlijke vastheid, geeft darmslijmvliezen een beschermende film en zorgt voor een goede PH (zuurgraad) tijdens de vertering. Het wordt vaak in combinatie met Megabactol gegeven. Cometaves is een zeer goede leverancier van vitamines, mineralen en aminozuren, +/- 40 stoffen.  

Spirulina: micro-algensoort. Het stimuleert het broeden, verhoogt de vruchtbaarheid, verhoogt het weerstandsvermogen en het heeft een zeer gunstig aminozuurgehalte. Het bevat zeer veel Vit. B12 en het antioxidant bètacaroteen (20 meer dan in wortelen). Het versterkt het immuunsysteem van vogels in zeer hoge mate. Het is een zuiver natuurlijke, plantaardige voedingsstof en tevens een veilig alternatief voor antibiotica. Beslist een aanrader ondanks de hoge prijs.

Probiotica zijn levende micro-organismen welke van nature in het darmkanaal van vogels voorkomen. Van belang voor het lichamelijk welzijn en afweersysteem van het dier. Doordat er in de darmen van vogels geen darmflora aanwezig is, maar alleen een slijmvlieslaag, roept het gebruik van dit product bij mij nog vragen op. Het zouden dan de actieve melkzuurbacteriën kunnen zijn die de weerstand verhogen. Wist u dat...de darmen zorgen voor 80% van de werking van het immuunsysteem? Mogelijk kunnen deskundigen hierop een reactie met tekst en uitleg geven in het BEC-blad? 

Met alle bovenomschreven producten heb ik ervaring. Maar er zijn er nog legio in de handel die ik niet genoemd heb of waarvan ik het bestaan niet ken. Ik wens u veel succes!

Naschrift van de redactie:

een PH-waarde van 7 betekent: neutraal, d.w.z. niet  zuur en ook niet basisch (basisch is het tegenovergestelde van zuur). Hoe hoger het getal, hoe sterker basisch een oplossing is.

Een sterke natronloog oplossing heeft bijvoorbeeld een PH van 12. Zo'n oplossing is sterk etsend.

Hoe lager het getal, hoe zuurder de oplossing is. Ons maagzuur heeft een zuurwaarde van 2.

PH 5 betekent zwak zuur. Accuzuur heeft een PH in de buurt van 1.

Vogelvriendelijk vogels houden en kweken (2) 

door Paul van der Vliet 

Leverziektes.

Dit is een veel voorkomende ziekte bij vogels en, helaas, hebben we als verzorger daar zelf schuld aan. Daarbij komt dat, indien de lever niet goed of maar gedeeltelijk functioneert, ook  andere ziektes een kans krijgen.

De lever is de chemische fabriek van het lichaam. Via de bloedbaan uit de darmen komen de producten van de spijsvertering de lever binnen. Sommige van deze producten worden opgeslagen om later gebruikt te kunnen worden, de rest ondergaat een chemische omzetting in stoffen die het lichaam kan opnemen. We moeten onderscheid maken tussen goedaardige en kwaadaardige leverziektes.  

1) Goedaardige leverziektes.   

De grootste boosdoener is leververvetting. Dit ontstaat als de vogel te veel eivoer opneemt met een te hoog eiwitgehalte. Als het eiwitgehalte van het eivoer (opfokvoer) +/- 20 a 22% bedraagt zal dat geen problemen opleveren. Daarentegen geeft eivoer met bijvoorbeeld 30% eiwitgehalte wel de nodige problemen. Men kan dat zelf waarnemen bij jongen in het nest: de ontlasting van de jonge vogels is vetachtig, er ligt een gloed over en de ontlasting is niet vast maar smeuïg.

U bent bezig een probleem te creëren. Omdat de vogels een voorkeur hebben voor oliehoudende zaden (deze leveren veel energie), wordt de lever weer extra belast. Zeker als deze zaden overvloedig kunnen worden opgenomen. Deze meerwaarde aan energie hebben vogels in vogelverblijven niet nodig.

Vogels in de natuur verbruiken veel meer energie dan kooivogels.

Ze moeten veel harder werken om hun dagelijkse kostje bij elkaar te scharrelen.

Vogels in de natuur vliegen ook een veelvoud t.o.v. kooivogels.

Dit geldt al helemaal voor vogels die in kleine kweekvluchten gehuisvest zijn.

Onze vogels kunnen de hele dag beschikken over een rijk gevuld voedselaanbod.

E.e.a. geldt natuurlijk niet voor vogels die gerantsoeneerd worden gevoerd.

Vet zet zich in eerste instantie af op de rug, in de nek en rond de organen. Blijft u gewoon op de oude manier voeren dan krijgt u vanzelf vogels met leververvetting. In veel gevallen is  aan het eind van het borstbeen de vergrote lever te zien. Dit is de natuurlijke reactie van de lever (zie ook “Vogelvriendelijk vogels houden en kweken” Bec-info no. 2-2003). Maar als u uw vogels regelmatig (dagelijks) goed observeert, dan zal het u opvallen dat de vogels niet echt ziek zijn maar er ook niet florissant bij zitten. Het is echter wel tien voor twaalf. Het hoeft niet de lever te zijn, misschien is er wel een andere oorzaak (bijv. megabacteriën). Laat in elk geval even een mestonderzoek doen. Dan weet u zeker wat er aan de hand is. 

2) Kwaadaardige leverziektes.

Hieronder vallen hepatitis (leverontsteking), vergiftiging, atoxoplasmose enz. Bij een gezonde lever laat de vogel niets zien. Raadpleeg een dierenarts als de lever abnormaal donker is van kleur.

Ik geef mijn vogels 2x per week mariadistelzaad al dan niet gemalen.

De grotere vogels, zoals kruisbek, goudvink en putter kunnen deze zaden zelf pellen. Kleinere soorten zoals barmsijs, sijs, frater en Europese kanarie kunnen dat niet. Ik maak de zaden zelf fijn door ze enige tellen in een koffiemolen te malen. Tijdens het kweekseizoen maal ik mariadistelzaad voor zowel de jonge als de oude vogels, zodat het gemakkelijker opneembaar wordt. Pas uitgevlogen vogels  kunnen dit harde zaad nog niet pellen.

U kunt het hele jaar door mariadistelzaad geven en daarmee blijft u bijna alle leverproblemen voor.

Ook zullen jonge vogels minder last krijgen van atoxoplasmose, een ziekte die niet alleen lever maar ook andere organen als longen, milt en hersenen aantast. Het is een vogelziekte die in een vergevorderd stadium niet te genezen is.

Omdat de nog niet volgroeide lever van de jonge vogel continue zwaar belast (overbelast) wordt, geef ik ook nog twee dagen achter elkaar thee van mariadistelzaad, totdat de vogel volledig is uitgeruid. Veel vogelkwekers geven extra vitamines aan hun vogels. Wees daar echter zeer voorzichtig mee, zeker in het kweekseizoen. Na 2 á 3 weken kan een leververgiftiging optreden.

Uw eivoer bevat voldoende vitamines. 

MARIADISTEL  (Bron: Handboek van Geneeskrachtige Kruiden door M. Pahlow)                                                                                         

 Medisch gebruikte delen: de vrucht zonder haarkroon. 

Botanie en verzameltips:  

Plantbeschrijving: Een van de mooiste en grootste distels is de Mariadistel. De plant is gemakkelijk te herkennen aan de grote, groenwit gemarmerde bladeren die gele stekels aan de bladrand dragen. De bloemhoofdjes zijn alleenstaand. Ze hebben een purperachtige kleur, zelden wit. De bloemhoofdjes zijn bolvormig. Na de bestuiving en bevruchting ontstaan hardschalige vruchten met een haarkroon, die echter spoedig wordt afgeworpen. Aan de buitenkant zijn de vruchten glanzend zwartbruin van kleur.  

Bloeitijd: juli-augustus.   

Voorkomen: In ons land bekend als sierplant uit Zuid Europa. Hier en daar kan men de plant verwilderd aantreffen langs wegen, op mesthopen of in de buurt van moestuinen.   

Oogst en bereiding: in de maanden augustus en september zijn de zaden rijp. De haarkroon is tegen die tijd al verdwenen. De zaden worden in de buitenlucht gedroogd.   

Werkzame stoffen: bitterstoffen, etherische olie, harsen, tyramine, histamine, flavonen. Voor de werking is de belangrijkste stof silymarine (silybine), een flavoïde verbinding die een beschermende werking op de lever bezit. 

Genezende werking en gebruik: de stoffen van dit kruid beschermen de lever en werken bij de tegenwoordig zoveel voorkomende leververvetting. Schade aan de lever komt zeer veel voor. De acute hepatitis (besmettelijke leverontsteking) heeft soms een epidemisch karakter. Wanneer de lever niet beschermd wordt, treed er vaak schade op. Die bescherming kan bestaan in een juiste voeding. Overmatige consumptie en overvoeding leiden echter ook zonder voorafgaande leverontsteking tot een vervetting van de lever en dat betekent een verstoring of stillegging van een groot deel van de levercellen. Hier bewijst de mariadistel zeer goede diensten. Het is een specifiek middel voor de lever en onschadelijk. De werkzame stof is silymarine (een flavonol). Ook bij hogere dosering treden er met deze stof geen bijwerkingen op bij de reactivering van de lever. Door experimenten op dieren werd de beschermende werking op de lever bewezen. Stoffen die schadelijk zijn voor de lever werden erdoor afgezwakt of uitgeschakeld. Bij een van de proefnemingen gebruikte men zelfs het gevaarlijkste ‘levergif’ en toch waren de resultaten goed. De mariadistel heeft een beschermende en regenererende werking wat de lever betreft. Een theekuur met dit kruid is dan ook aan te bevelen. De klachten verdwijnen snel en de algemene gezondheidstoestand wordt verbeterd. Na een acute hepatitis werkt de mariadistel als nabehandeling uitstekend. 

Bereiding van de thee: 1 theelepel mariadistelvruchten overgieten met ¼ liter kokend water, 10 tot 20 minuten laten trekken en dan afzeven.

Vogelvriendelijk vogels houden en kweken (3) 

door Paul van der Vliet

Het aanzuren van drinkwater

In de natuur is alles erop gericht om ziekten te voorkomen en daar weten vogels heel goed mee om te gaan. Omdat we de natuur niet kunnen evenaren zijn we toch genoodzaakt om eivoer en/of water aan te vullen met het doel om allerlei ziekten bij onze vogels te voorkomen. Het aanzuren van drinkwater is een voorbeeld. We moeten dan onderscheid maken tussen sterke en zwakke zuren.

Meestal wordt aan het water een zwak zuur, zoals appelazijn, molkosan (melkzuurconcentraat) of citroenzuur (conserveringsmiddel E330) toegevoegd met het doel het water een lagere zuurgraad (PH-waarde) te geven.

Salpeterzuur en zoutzuur zijn sterk geconcentreerde zuren met een PH van 1-2 (zeer agressief, daarom bij gebruik voorzichtigheid geboden: brandwonden op de huid, kleding waar meteen een gat in valt enz.)

We kennen PH-waarden van 1-14. Hoe lager het getal hoe hoger de zuurwaarde.

Drinkwater heeft over het algemeen een PH-waarde van 7-8. Dit noemen we neutraal.

Een waarde lager dan een PH van 7 noemen we zuur en daarboven noemen we het basisch.

Ik geef de voorkeur aan het toevoegen van medicinaal zoutzuur 10% verdunning: 1,5 ml. op 1 liter water. Na langdurig en succesvol gebruik van zoutzuur 10% bij kanaries ben ik dit ook gaan gebruiken bij mijn Europese vogels: hoofdzakelijk putters; een vogelsoort met een grote ziektegevoeligheid.

Ik vind dat het gebruik van zoutzuur een positieve bijdrage levert aan het welzijn van onze vogels, mits goed gedoseerd. U kunt het zonder problemen dagelijks geven. Ik heb het een jaar lang getest. 

A. Door het aanzuren van drinkwater ondersteunt u de vertering van het opgenomen voedsel. Het stimuleert de afgifte van diverse verteringssappen, waardoor het opgenomen voedsel beter en sneller verteerd wordt. Dit alles noemen we de stofwisseling. Het zijn de procesveranderingen en chemische reacties die in het lichaam plaatsvinden teneinde het leven in stand te houden.

B. De groei van micro-organismen (ziekteverwekkende bacteriën) wordt geremd of doet de ontwikkeling ervan teniet. De aanwezige lactobacillen e.d. die leven in het zure milieu van maag en darmen en broodnodig zijn voor de vertering van het aangeboden voedsel, kunnen overleven in het zoutzure milieu. 

De voordelen

1. Het gebruik van zoutzuut werkt eetlustopwekkend

2. en ontslakkend.

3. Zijn de vogels eenmaal gewend aan het zoutzuur dan hebben ze minder last van coccidiose.

4. Ze nemen meer grit op. Vermoedelijk lost het grit onder invloed van zuur sneller op.

5. Er hoeft minder ESB3 gebruikt te worden en vaak kan het helemaal achterwege blijven.

6. De gevreesde megabacterie (schimmel) krijgt mogelijk minder kans als u zich aan de

    dosering houdt. Maar dit is niet met zekerheid te zeggen.

Het belangrijkste vind ik dat zoutzuur al een lichaamseigen stof is; het wordt door minuscule kleine kliertjes afgescheiden in de maag.

Voorts kunt u kiemzaad weken in aangezuurd water (1,5 ml. zoutzuur/1 ltr. water). Onjuist gekiemd zaad kan namelijk ook een bron van infectie vormen.

Bij laboratoriumonderzoek was er geen enkele bacterie of schimmel in het water te vinden.

Het komt m.i. zover dat er in de intensieve kippen- en varkenshouderij geen antibiotica preventief meer toegepast zal mogen worden.

Er is een middel (combimix) dat gecoate organische zuren bevat, zoals mierenzuur, propionzuur, azijnzuur, citroenzuur, melkzuur, amoniumzuur en overige ingrediënten. Het is een soort breedspectrum middel van diverse organische zuren voor preventieve behandeling.

Het product is volledig biologisch afbreekbaar. Misschien is combimix wel het middel van de toekomst.

In zaden (m.n. sesamzaad) kunnen ook organische zuren voorkomen. Helaas is hier nog weinig onderzoek naar gedaan. Sommige vogelliefhebbers doen kwark of caseïne onder het eivoer (PH = ca. 5,5). Dit verlaagt ook de PH-waarde.Ter vergelijking:

Speeksel heeft een PH van 6,5 De maag heeft een PH van 3-4 Maagsap heeft een PH van 1,5-2

De dunne en dikke darm hebben een PH van 6-7 Coca cola heeft een PH van 4. 

Waarom zijn toevoegingen noodzakelijk

Vogels in de natuur leven van wilde planten en deze bevatten meestal veel bitterstoffen, looistoffen, etherische oliën, organische zuren enz. en dat is goed voor de gezondheid.

Veel van deze stoffen stimuleren de productie van maag- en darmsappen maximaal, zodat een goede stofwisseling is gegarandeerd. Maar helaas kunnen we de natuur niet evenaren, hooguit een stuk benaderen.

Als u over wilt gaan op het aanzuren van drinkwater is het niet onverstandig te beginnen met een dosering van 1 ml./1 ltr. water gedurende 5 dagen en 2 dagen gewoon kraanwater. Doe dit gedurende 2 weken. Daarná kunt u overgaan op 1,5 ml./1ltr. water bijv. op vrijdag, zaterdag, zondag.

In het begin kunnen uw vogels enige dagen wat dunnere ontlasting laten zien maar dit gaat vanzelf over. Het vogellichaam moet even wennen aan de nieuwe stof

PH-waarden (1 soeplepel is 10 ml.):

10 ml. appelazijn  op 1 liter water    = PH 5,5

20 ml. appelazijn  op 1 liter water    = PH 5,2

30 ml. appelazijn  op 1 liter water    = PH 5

50 ml. appelazijn  op 1 liter water    = PH 4,8

Bij een PH van 5 is het aangemaakte water nu zo zuur dat uw vogels het maar minimaal  of helemaal niet zullen drinken. 

De PH waarden van zoutzuur 10% medicinaal.

1 ml. op 1 liter water     = +/- PH 4,8

1,5 ml. op 1 liter water  = +/- PH 4,2

2 ml. op 1 liter water     = +/- PH 9,9

2.5 ml. op 1 liter water  = +/- PH 3,6

Het keerpunt van de zuurgraad ligt bij +/- 3,2 PH.

Dat wil zeggen dat de PH-waarde niet meer zakt, ongeacht de hoeveelheid zoutzuur die nog aan het water wordt toegevoegd.

U kunt ook zoutzuur 1 N(eutraal) 6 ml. op 1 liter water geven (10-14 dagen).

Let wel! Bij stress wordt er minder maagzuur geproduceerd en daardoor worden vogels vatbaarder voor ziekten.

Omdat warm weer zeer bevorderlijk is voor darminfecties geef ik tijdens het kweekseizoen 3 dagen achter elkaar zoutzuur 10%. In de rustperiode 2 dagen per week. Ik geef mijn vogels vóór aanvang van het kweekseizoen 2 dagen per week paardebloemextract. Tijdens de rustperiode 2 dagen per week brandnetelextract: 1 soeplepel = 10 ml. op 1 liter water.

Uw vogels zullen blaken van gezondheid. 

Mijn manier van voeren is gebaseerd op de stelling dat weerstand opgebouwd moet worden op een vogelvriendelijke wijze. Met het geven van antibiotica kunt u nooit weerstand opbouwen. Bij een goede weerstand kunnen uw vogels zelfs virussen overwinnen en kan het vogellichaam antistoffen opbouwen. Bij onvoldoende weerstand zal uw vogel helaas alsnog het loodje leggen. 

De verschillende micro-organismen groeien het best wanneer er verschillende PH-waarden zijn. E-coli natte nesten en salmonella groeien het best bij een PH van 6-7,5.

Deze bacteriën kunnen zich niet ontwikkelen in een zuur milieu. Een effectieve manier om pathogene bacteriën te doden is het verlagen van de PH in het drinkwater. 

Het Ph-bereik voor de groei van micro-organismen: 

Ik wens u veel succes bij uw vogelkweek!

VOGELVRIENDELIJK  VOGELS  KWEKEN / deel 4       door Paul van der Vliet 

Het aanzuren van het drinkwater

In “Vogelvriendelijk vogels kweken” deel 3 (Bec info 2 / 2004) heb ik u uitvoerig geïnformeerd over de voor- en nadelen van het aanzuren van drinkwater voor onze vogels.

Vogels in de natuur leven van wilde planten en zaden. Hierin moeten alle ingrediënten zitten om de vogels te voeden en hun een goede gezondheid te geven.

Veel planten bevatten spoorelementen en/of bitterstoffen, looistoffen, etherische oliën, organische zuren etc. Organische zuren zijn van planten of dieren afkomstige stoffen.

Veel van deze stoffen stimuleren de productie van maag- en darmsappen maximaal. Bepaalde zuren werken tegen gisten, werken bacterieremmend en/of bacteriedodend. Het zijn de natuurlijke medicijnen van onze vogels die een preventieve werking hebben om hen gezond te houden.

Omdat het immuunsysteem van het dier in gevangenschap vaak te weinig wordt getraind, waardoor het zich niet optimaal kan ontplooien, kunnen vogels in gevangenschap, waar de besmettingsdruk vele malen groter is dan in de natuur, ziek worden. Er zijn weinig vogelliefhebbers die tijd hebben om onkruiden (zaden) uit de natuur te halen en vaak ontbreekt de kennis ook. Te denken valt o.a. aan distels, zuring, graszaden, teunisbloem, bijvoet, elzenproppen enzovoort. Het zijn planten die veelal en/of organische zuren, etherische oliën, bitterstoffen, looistoffen bevatten. Sommige etherische oliën - oliesoorten die afkomstig zijn van sterk ruikende planten zoals bijvoet, anijs, venkel, dille en koriander - zijn in staat om binnen twee minuten schimmels en bacteriën te doden. Denk maar eens aan de megabacterie (schimmel) of E-coli (natte nesten).

U kunt de zaden ook aan uw vogels geven. Want het is onmogelijk om de natuur te evenaren en eigenlijk is het de plicht van elke vogelliefhebber om zijn vogels in gevangenschap optimaal te verzorgen en wel op een vogelvriendelijke manier.  

Omdat het verboden is antibiotica (preventief) aan diervoeders toe te voegen, is er een ander alternatief middel op de markt gekomen onder de naam Combi-mix.

Combi-mix wordt gebruikt om de PH-waarde (zuurgraad) te verlagen. De gecoate organische zuren worden in de darm van het dier afgebroken en kunnen daar worden opgenomen, waardoor een verlaging van de PH in het maag- en darmkanaal optreedt. Hierdoor wordt de afgifte van diverse verteringssappen gestimuleerd en wordt het voer beter en sneller verteerd. Dit resulteert in een betere voedselomzetting en een verbeterde eiwit- en zetmeelvertering.

Combi-mix is werkzaam tegen E-coli, salmonella, clostridum en campylobacteriën. Verder wordt door het toedienen van Combi-mix een diarree sterk gereduceerd.

Combi-mix is een vloeistof die bestaat uit gecoate organische zuren: Mierenzuur E236, Propionzuur E280, Azijnzuur E260, Citroenzuur E330, Melkzuur E 270, Ammoniumzuur en overige ingrediënten. Het product is volledig biologisch afbreekbaar. Combi-mix is een alternatief voor antibiotica in bijv. varkens- en kippenvoer, dus is het ook voor onze vogels geschikt. Zeer veel van deze zuren worden gebruikt als conserveermiddel of zuurteregelaar in levensmiddelen e.d.
Waarschuwing!

Het gebruik van Combi-mix kan brandwonden veroorzaken. De gevaarlijke componenten in het product zijn mierenzuur (E236), propionzuur (E280) en azijnzuur (E260). Contact met huid, ogen, inname en inademing moet ten stelligste worden afgeraden. Mocht dit toch gebeuren dan direct overvloedig spoelen met schoon water.

De aanbevolen dosering is 3 ml. per liter drinkwater. U heeft dan een PH waarde die ligt tussen de  4,0 en 4,5. De maximale dosering is 5 ml. per liter drinkwater.

De dosering van Combi-mix is afhankelijk van de PH waarde van het drinkwater en van de verlangde PH verlaging. Ook is het van invloed op hard of zacht water, veel of weinig kalk. Als u 3 ml. Combi-mix op 1 liter water mengt is het goed. Als u maar ónder een PH waarde van 4,5 zit. Dan kunnen bacteriën namelijk niet meer groeien en/of zich ontwikkelen.

In het begin is het aan te bevelen om een kuur Combi-mix van 7 tot 10 dagen te geven. In de rusttijd 2 dagen aaneengesloten en in de kweekperiode 2 dagen Combi-mix, 2 dagen water, 2 dagen Combi-mix enz.

Mochten er desondanks nog problemen rijzen dan is mogelijk een andere oorzaak de boosdoener. Bijv. inferieur eivoer en/of ingrediënten. 

Mijn voederwijze is gebaseerd op het opbouwen van weerstand op een vogelvriendelijke manier. Met het preventief geven van antibiotica kunt u nooit weerstand opbouwen. Bij een goede weerstand kunnen uw vogels zelfs virussen overwinnen en kan het vogellichaam antistoffen opbouwen. Geef daarom nooit preventief antibiotica, u doet er meer kwaad dan goed mee. Door Combi-mix onder het drinkwater te mengen kunt u op een effectieve wijze de ziekteverwekkende bacterie afremmen en/of doden. Combi-mix heeft een veel effectievere werking als bijvoorbeeld appelazijn.

Daarom is het noodzakelijk om uw zuurgraad (PH) te verlagen tot minder dan 4,5. Wij als vogelkwekers hebben het zelfs al zover gebracht, dat onze vogels in gevangenschap een beter en langer leven hebben dan hun soortgenoten in de vrije natuur. We beschermen onze vogels tegen hun natuurlijke vijanden en we zorgen voor een goede huisvesting en een goede voeding. Eenieder zou wel zo’n onbezorgd leven willen leiden!

VOGELVRIENDELIJK  VOGELS  KWEKEN          door Paul v.d. Vliet 

Alarm over antibiotica

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid (RIVM) en de Voedsel- en Warenautoriteit (VWA)

slaan in de pers alarm over het ongebreidelde gebruik van antibiotica in de veehouderij voor wat betreft  consumptiedieren. Het zou grote gevaren voor de volksgezondheid met zich meebrengen. 

Dat doet mij onmiddellijk denken aan de vogelkwekerij, waar onnodig en veelvuldig gebruik gemaakt wordt van antibiotica. Het zijn immers  prima middelen bij bacteriële  infecties. Maar preventief antibiotica geven aan gezonde vogels is totaal overbodig. De nieren worden daardoor onnodig belast met alle gevolgen van dien. Eigenlijk doen we al veel voor de gezondheid van onze vogels: zorgen voor een goede huisvesting, een goede en gevarieerde zaadmengeling voeren, etc.

Een halve eeuw geleden was het allemaal anders. In oktober gingen we vogels vangen; dat was toen nog een sport. Want met wilde vogels kweken was onmogelijk, zo zeiden oudere vogelmannen. Het ging alleen maar om het houden van vogels, meestal in royaal beplante kooien. Het voer bestond uit niet veel meer dan witzaad, raapzaad en hennepzaad, aangevuld met onkruidzaden. Als de boeren het graan gedorst hadden, werden de fijne onkruidzaden apart gehouden voor de vogelaars: geen volwaardige voeding voor Europese vogels, maar dat wisten we toen nog niet. 

De kennis over het houden en kweken van vogels heeft grote vooruitgang geboekt.

Ruim dertig jaar geleden kweekte ik met putters, met wisselend succes. De voeding bestond uit bossen

halfrijpe onkruidzaden uit de natuur, aangevuld met hardgekookte eieren en bladluizen, die op doorgeschoten boerenkoolstronken veelvuldig voorkwamen. Dus eigenhandig gekweekte dierlijke eiwitten. We moesten het zelf maar uitzoeken. Niemand wist het of men wilde het niet vertellen.

Daar onze kennis over voeding in het verleden zeer beperkt was, kregen we ook met diverse vogelziekten te maken. Meestal werd dat opgelost door preventief een antibioticum te geven, specifiek voor de ziekte waaraan de vogel leed. Later ging men over op het breedspectrum antibioticum, dat voor alle ziekten - van hoofdpijn tot zweetvoeten en al wat daar tussen lag - de oplossing was.

Maar niets is minder waar. De levensverwachting van onze vogels in gevangenschap was laag.

Vogelkwekers werden vaak opgezadeld met zogenaamde oplossingen c.q. overwonnen problemen. 

Gelukkig hebben we tegenwoordig de beschikking over een uitgebreide variatie aan vogelzaden, die speciaal voor één vogelsoort samengesteld zijn. Denk aan goudvinkmengeling, puttermengeling, sijzenmengeling, enz. Door de huidige voeding en zaden te geven (in de handel verkrijgbaar) worden onze vogels vele jaren ouder dan in de natuur.

Het is voor de meeste vogelliefhebbers moeilijk om nog halfrijpe onkruidzaden te verzamelen uit de natuur, omdat er weinig of geen landbouwgronden meer braak liggen. Het ontbreekt hen ook aan tijd en/of aan onvoldoende kennis over de werkzame stoffen in planten.

In de natuur is alles erop gericht ziekten te voorkomen en daar weten vogels heel goed mee om te gaan. De natuur kunnen we niet evenaren; toch moeten we onze vogels gezond zien te houden. Maar met zo weinig mogelijk medicatie. 

Ik houd me aan drie essentiële regels:

1. Mijn vogels hebben dagelijks de beschikking over mariadistelzaad, dit vanwege de gunstige werking op de lever. Men kan het onbeperkt geven. Het werkt ook tegen leververvetting. Dit euvel kan ontstaan als de vogel te veel eivoer met een te hoog eiwitgehalte opneemt. Het is bekend dat een vogel bij leverstoornissen minder weerstand en minder afweerstoffen heeft dan normaal. Zorg er dus voor dat de lever optimaal kan functioneren. Bedenk dat de lever de chemische fabriek  van het lichaam is. Als  het eiwitgehalte van uw eivoer (opfokvoer) + 20-22%  bedraagt, zal het probleem zich zelden  voordoen. Ook het overmatig geven van vitaminepreparaten kan problemen geven.        Omdat onze vogels een voorkeur hebben voor oliehoudende zaden (die veel energie opleveren), wordt de lever weer extra belast. U kunt het mariadistelzaad malen in de koffiemolen. Ik doe dit tijdens het kweekseizoen  altijd, omdat pas uitgevlogen vogels de zaden nog niet klein kunnen krijgen. U kunt het zaad ook weken in water, ongeveer 6 uur vóórdat u het aan uw vogels voert. Jonge vogels zullen minder last krijgen van atoxoplasmose, een ziekte die niet alleen de lever maar ook andere organen aantast, zoals longen, milt en hersenen. Er is tegenwoordig ook vloeibare mariadistel in de handel te koop: een aanrader voor jongere en kleinere vogelsoorten.

2. Ook onmisbaar in de voeding voor Europese vogels is het grove dennenzaad of Aleppo-zaad. Het is een belangrijk zaad vanwege de aanwezigheid van harszuur, een fungicide met een sterke werking. Een schimmel wordt geweerd en gedood. Schimmel is een plantje, behorende tot de zwammen (paddenstoelen), dat op dode of levende stoffen groeit. Het geeft vaak een witachtige uitslag op bloemen en planten. Doordat schimmels traag groeien zijn ze een sluipmoordenaar. U ziet dat uw vogel niet fit is en dat zijn gezondheid langzaam achteruitgaat.Het gebruik van zowel een slechte kwaliteit zaad als het onoordeelkundig gebruik van antibiotica, bevorderen schimmelgroei. Aan de hand van een ontlastingsonderzoek is schimmel in de darm gemakkelijk aan te tonen.Ook dennenzaad kan geweekt worden, net als kiemzaad, en het kan ook grof gemalen worden in de koffiemolen. Het kan onbeperkt gegeven worden. Een prima zaad waarmee u infecties door schimmels of door megabacteriën vóór kunt blijven. Zo is het in de natuur ook geregeld. Helaas is er weinig bekend over andere werkzame stoffen in dennenzaad. Kaneelpoeder, evenals (zwarte) walnoten (die de stof juglon bevatten), hebben een schimmelwerende werking. 
3. Aanzuren van drinkwater doe ik elk weekend gedurende het hele jaar. In de zomer dagelijks, want  dan is de besmettingsdruk hoog. Er zijn voor- en tegenstanders van het aanzuren. Het is echter een bekend gegeven dat in de natuur wilde planten (zogenaamd onkruid) diverse soorten organische zuren (zwakke zuren) bij zich hebben. Te denken valt aan: kiezelzuur, oxaalzuur, mierenzuur,  ascorbinezuur (vit. C), looizuur, enz.

De gecoate organische zuren (van planten of dieren afkomstige stoffen) worden pas in de darm afgebroken en kunnen dan worden opgenomen. Hierdoor treedt er een verlaging van de pH-waarde in het maagdarmkanaal op. De afgifte van diverse verteringssappen wordt hierdoor gestimuleerd en het voedsel (eiwitten en zetmeel) wordt beter en sneller verteerd. Ik gebruik het middel Combi-Mix om de zuurgraad (pH-waarde) te verlagen. Combi-Mix is werkzaam tegen E-coli, Salmonella, Clostridium en Campylobacteriën. Het product is volledig biologisch afbreekbaar. Ik zie het als een alternatief voor het preventief geven van antibiotica. Zeer veel zuren worden overigens gebruikt als conserveringsmiddel of zuurteregelaar in levensmiddelen             

Aanbevolen dosering: 2-3 ml. Combi-Mix op 1 liter water. In rusttijd: 2 dagen achter elkaar (per week) geven. In kweektijd: 2 dagen Combi-Mix afwisselen met 2 dagen water. Het is onbeperkt houdbaar en u kunt het probleemloos dagelijks geven. De dosering van Combi-Mix is mede afhankelijk van de pH-waarde van het drinkwater en van de   verlangde pH-waarde. Is het water hard of zacht? Als u ónder een pH-waarde van 4,5 zit, kunnen bacteriën zich niet meer ontwikkelen en/of groeien. (De pH is te meten met een eenvoudig indicatorpapiertje; vraag het uw drogist!)

           Ik wens u veel succes!

VOGELVRIENDELIJK VOGELS KWEKEN door Paul v.d. Vliet

Kiemzaden

      Een van de leuke aspecten van het  houden en kweken van vogels is, dat de ene kweker over eivoer A zeer positief is, terwijl een andere kweker over hetzelfde eivoer een negatieve mening heeft. Zo is het ook gesteld met het aanzuren van drinkwater, evenals het geven van kiemzaden. Ik persoonlijk ben een grote voorstander van het aanzuren van het drinkwater en het verstrekken van kiemzaden. Meestal zijn er speciale kiemzaad mengelingen in de handel, specifiek voor een bepaalde vogelsoort samengesteld. De ene liefhebber weekt de zaden, een andere wil gekiemde zaden hebben. Er zijn ook vogelliefhebbers die de voorkeur geven aan gekookte zaden en legio vogelliefhebbers die helemaal geen kiemzaden geven.

Wilt U een zelfgemaakt kiemzaad mengeling samenstellen, om te weken, te kiemen of te koken dan moet U er vooral geen lijnzaad, tuinkers of chia zaad bij mengen, omdat tijdens het weken slijmstoffen vrijkomen waardoor er een plakkerig geheel ontstaat, waarin uw vogels niet geïnteresseerd zijn. Omdat zaden van nature vrij veel micro-organismen bevatten, die zich voornamelijk in het stof of andere   ongerechtigheden aan de buitenkant van het zaadje bevinden is het wenselijk om, voordat U wilt gaan weken of kiemen, de kiemzaad mengeling goed af te spoelen onder stromend water. Geeft U de voorkeur aan gekiemde zaden dan geldt: hoe kleiner de kiemen, hoe voedzamer het is. Te lange kiemen kun je vergelijken met groenvoer, dus veel vocht en weinig voedingswaarden. Zonnepitten zijn lecithinerijk. Lecithine komt in alle lichaamscellen voor, zonder lecithine zou het vogellichaam geen voeding in energie kunnen omzetten. Helaas zijn zonnepitten schimmelgevoelig, daarom is voorzichtigheid geboden met het weken, zeker als het water waarin het kiemzaad wordt geweekt niet aangezuurd is. Geweekt kiemzaad is voor bijna alle vogels een bron van vitaminen A, B, E, calcium - kalium – magnesium – selenium en zink enz. U kunt dat vergelijken met de halfrijpe onkruidzaden uit de natuur, waarmee wilde vogels hun jongen voeren en grootbrengen. U kunt deze supervoeding apart geven of onder uw eivoer mengen.

Een goede kiemzaad mengeling is zaad van de laatste oogst, en is niet behandeld, sommige zaden worden gezwaveld om ze bederfwerend te maken. Door het weken van de zaden stijgt het eiwitgehalte en worden zaden gemakkelijk verteerbaar gemaakt. Tijdens het kiemen wordt zetmeel omgezet tot goede verteerbare suikers, het is een biologisch proces onder invloed van water, warmte en zuurstof. Door het hoge vochtgehalte wordt het week- of kiemzaad weer gevoelig voor bederf door schimmels e.d. daarom is het een aanrader om dagelijks week- of kiemzaad te maken en niet voor bijv. een week. Het kiemen van zaden moet zorgvuldig gebeuren om er voor te zorgen dat we een voedzame, steriele en schimmelvrije zaadmengeling over houden.  

Hoe te kiemen? 

Neem een RVS - of plastic bakje, vul dit met 1 liter kraanwater en voeg er vervolgens 3-4 ml combi-mix bij zodat de zuurgraad ( PH waarde ) ongeveer 4.0 is. Combi-mix is een product dat in de bio-industrie en door vogelhouders gebruikt wordt voor het aanzuren van drinkwater. De kiemzaad mengeling doe ik in een fijnmazige zeef halfvol, en ik spoel het goed uit onder stromend water, zodat de grootste verontreinigingen er uit zijn. Vervolgens plaats ik de zeef met het kiemzaad op het RVS - of plastic bakje en laat het 4-6 uur weken. Het kiemzaad moet ruim onder water staan. Nadien spoel ik het weer goed uit onder stromend kraanwater. Daarna laat ik het nog enige uren drogen, regelmatig een keertje omschudden en klaar is uw geweekt kiemzaad. Wilt U het in de koelkast bewaren, zorg dan dat U het in een goed afsluitbare doos bewaart, want uw koelkast is ook vaak een bron van infectie. Geeft U er de voorkeur aan het zaad te laten kiemen, zet het kiemzaad 8-24 uur in het water, goed uitspoelen en dan donker, warm en eventueel afgedekt met een doek  wegzetten, en na 12-24 uur gestaan te hebben ontkiemen de zaden vanzelf als U een goede kiemzaad mengeling hebt aangekocht. Een goede kiemzaad mengeling verhoogt de weerstand van uw vogels. 

Gekookte zaden. 

Voor gekookte zaden gaat U als volgt te werk: eerst de zaden goed afspoelen onder stromend water. Sommige kwekers laten het nog 1-2 uur weken om het daarna 5-10 minuten te laten koken, daarna uitspoelen onder stromend warm water. De zaden af laten koelen, en regelmatig omschudden. De zaden drogen dan snel mooi op en het kiemzaad kan dan meteen gevoerd worden aan uw vogels in een apart bakje of gemengd met het eivoer . Als U de zaden kookt mag U geen combimix aan het water toevoegen.  Bedenk wel hoe langer U de kiemzaden laat koken, des te groter de nadelige gevolgen zijn voor de voedingswaarden. Vooral vitaminen B kunnen helemaal verloren gaan.   Omdat het broedrijp worden van vogels 6-8 weken duurt is het aan te bevelen om ongeveer 2 maanden voor aanvang van het broedseizoen geleidelijk aan te beginnen met het verstrekken van het kiemzaad. Als U er tijdig mee begonnen bent, zult U merken dat het bevruchtingspercentage een heel stuk hoger is dan wanneer U het niet hebt gedaan.

Veel succes

Paul v.d. Vliet